Vanaf 1 februari 2024 hoeven huishoudens niet meer te betalen voor het laten verwijderen van een niet-gebruikte gasaansluiting. De ACM heeft hiertoe besloten nadat het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBb) een eerdere regeling, die de verwijdering voor huishoudens gratis maakte, ongeldig had verklaard. Met het nieuwe besluit hoopt de ACM duidelijkheid te geven over de vraag wie moet opdraaien voor de kosten voor het verwijderen van gasaansluitingen.
Nederland gaat van het gas af en dat betekent dat er een hoop gasaansluitingen bij huishoudens moeten worden verwijderd. Niet-gebruikte gasleidingen brengen veiligheidsrisico’s met zich mee; ze kunnen schade oplopen bij graafwerkzaamheden of gaan lekken vanwege corrosie en ouderdom.
Ook is het verwijderen van een gasaansluiting een ingrijpende procedure. Om de gasleiding die van het hoofdnet naar de woning loopt te verwijderen moet de straat worden opengebroken. Naast de leiding moeten ook de gasmeter, hoofdkraan en drukregelaar worden verwijderd. Al met al kan dit best wat kosten met zich meebrengen.
Na overleg met de netbeheerders heeft de ACM nu besloten dat huishoudens en andere kleinverbruikers hun niet-gebruikte gasaansluiting kosteloos moeten kunnen laten verwijderen. Die kosten komen bij de netbeheerders, die het verrekenen in hun tarieven. Het besluit volgt op een paar jaar met veel onduidelijkheid voor consumenten, en een volledige en definitieve werkwijze zal nog op zich laten wachten tot de komst van de nieuwe Energiewet.
Heen en weer
De afgelopen jaren is er veel onduidelijkheid geweest over wie moet opdraaien voor de kosten voor het verwijderen van gasaansluitingen. In 2020 en 2021 gaf het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) aan dat het onwenselijk was dat huishoudens hiervoor zouden betalen, omdat dit mogelijk mensen zou weerhouden om van het gas af te gaan.
De ACM wijzigde hierop de Tarievencode Gas, zodat netbeheerders de gemaakte kosten in hun tarieven konden opnemen. Als de aansluiting op verzoek van de gebruiker werd verwijderd mocht het in de aansluittarieven worden verrekend; als het zonder verzoek moest worden verwijderd (bijvoorbeeld uit veiligheidsoverwegingen) mochten de kosten in de transporttarieven worden opgenomen.
Dit besluit bleef niet lang van kracht. In juni 2023 verklaarde het CBb het besluit van de ACM ongeldig, omdat de ACM niet onafhankelijk tot het besluit zou zijn gekomen en zich als toezichthouder niet had mogen laten instrueren door een minister.
De nieuwe werkwijze: huishoudens hoeven niet te betalen
Met het vernietigen van de wijzigingen die de ACM aan de Tarievencode Gas aanbracht, zouden huishoudens in principe weer moeten betalen voor het laten verwijderen van hun niet-gebruikte gasaansluiting, in het geval dat ze daar een verzoek toe doen. De ACM acht dit onwenselijk en zegt erover dat “het verwarrend is en leidt tot veiligheidsrisico’s”.
De nieuwe werkwijze is door de ACM in overleg met de netbeheerders opgesteld en gaat per 1 februari 2024 in. Voortaan kunnen particulieren via de website mijnaansluiting.nl aangeven dat ze hun aansluiting vanaf een bepaalde datum niet meer willen gebruiken, waarop de netbeheerder een moment inplant voor de werkzaamheden. Op deze manier kan de netbeheerder zoveel mogelijk werkzaamheden in een buurt combineren en kosten besparen.
Consumenten hoeven in deze situatie dus niet meer te betalen voor de kosten van de verwijdering. Dat moet alleen nog in situaties waarin de consument de aansluiting voor een specifieke datum wil laten verwijderen.
Wie gaat wél voor de kosten opdraaien?
Een heikel punt in de discussie over het verwijderen van gasaansluitingen is waar de gemaakte kosten dan wel komen te liggen, als huishoudens er niet voor betalen.
Momenteel lijkt het erop dat netbeheerders de kosten voor het verwijderen van gasaansluitingen zullen verwerken in hun tarieven (voor aansluiting of transport). Dat zou betekenen dat de kosten bij de gebruikers van het gasnet komen; een groep die steeds kleiner gaat worden en dus betaalt voor de groep die van het gas af gaat. Hoewel een situatie waarin huishoudens moeten betalen dus onwenselijk is vanwege veiligheids- en duurzaamheidsoverwegingen, kun je vraagtekens plaatsen bij de rechtvaardigheid van deze oplossing.
Deze vraag zal waarschijnlijk een vervolg krijgen met de nieuwe Energiewet, waarvan het voorstel is ingediend in juni van 2023. De ACM schrijft:
“De ACM vindt het belangrijk dat het verwijderen van gasaansluitingen in de nieuwe Energiewet en onderliggende regelgeving op een ondubbelzinnige manier wordt geregeld. De verdeling van de verwijderkosten is daarbij ook een belangrijk aandachtspunt.”
De ACM geeft verder aan momenteel in gesprek te zijn met de netbeheerders en EZK. Wanneer het voorstel voor de nieuwe Energiewet behandeld gaat worden is nog niet duidelijk.